Geheime kennis

Spiegeltje spiegeltje aan de wand

Aan de deels gekanaliseerde rivier de Spaarne, in Haarlem, ligt het eerste en oudste museum van Nederland, het majestueuze Teylers Museum. De Ovale Zaal is het oudste deel van het gebouw en al sinds 1784 onafgebroken open voor publiek. Met zijn symmetrische ontwerp, geflankeerd door pilasters, kroonlijsten en rondbogen ademt de ruimte in alles het neoclassicisme uit. Als bezoeker bevind je je midden op de set van een historische film, behalve dat alles hier authentiek, origineel en echt is. Mooi woord. ‘Echt.’

Echt heeft connotaties in zich van oorspronkelijk, onvervalst en eerlijk. In een wereld waar in toenemende mate versies van ‘de waarheid’ niet langer even vanzelfsprekend zijn (Fake News, Troll Farms, ChatGPT, A.I.) is een verlangen naar meer overzichtelijke tijden verklaarbaar. Een tijd waarin een kunstenaar het nog puur moest hebben van diens talent en persoonlijk verworven vaardigheid. Toch…?

Aan mijn bezoek aan het Teylers Museum ging enige communicatie vooraf. Op LinkedIn las ik in het voorjaar van 2022 een aankondiging van de expositie ‘Hockney’s Eye’ die in september zou starten. Hockney? Als in David Hockney?? Mijn favoriete kunstenaar??? Ja die Hockney, ja. Mijn eerste pogingen om een vorm van samenwerking met het Teylers aan te gaan bleken helaas vruchteloos. Echter niet voor lang…

David Hockney heeft verschillende theorieën geformuleerd over het gebruik van spiegels en lenzen door kunstenaars in het verleden. Een van de meest opmerkelijke voorbeelden hiervan is zijn analyse van het werk van Johannes Vermeer. Hockney suggereert dat Vermeer mogelijk gebruik maakte van spiegels en lenzen om zijn werk nauwkeuriger te kunnen uitvoeren. Hoewel Hockney’s theorieën over Vermeer niet onomstreden zijn, hebben ze wel geleid tot een hernieuwde belangstelling voor de technieken die in het verleden door kunstenaars werden gebruikt. Of Vermeer daadwerkelijk spiegels en lenzen gebruikte, blijft onduidelijk, maar Hockney’s theorieën zorgen in ieder geval voor een interessante discussie over de rol van technologie in de kunst.

En zo, kwamen Ernesto, Hockney en het Teylers alsnog bij elkaar. Dankzij een nieuw tv programma, een vlog, een enthousiaste medewerker van communicatie en een bevlogen curator. En ze leefden nog lang en gelukkig.